یاد گرفتن تفکر، فقط در 5 دقیقه

 قسمت دوم - سوال سازی

در قسمت قبل گفتیم که تفکر یعنی ساخت سوال و سپس یافتن پاسخ. تا زمانی که ذهن در ساخت سوال از منظر های گوناگون توانمند نشود، امکان کسب مهارت در تفکر ممکن نیست. قدرت یک متفکر به قدرت او در ساخت سوال است. حوزه تفکر یک متفکر هم به وسعت و تنوع سوال هایی که می سازد بستگی دارد. همانطور که در گسترش کیهان حدی متصور نیست در گسترش ذهن از طریق سوال سازی هم حدی متصور نیست.

در واقع می توان گفت که اهمیت متفکر به جواب هایی که می رسد نیست. بلکه اهمیت او در سوال هایی است که طرح می نماید.  یافتن جواب همواره در کنترل متفکر نیست زیرا یافتن بعضی از جواب ها نیاز به زمان دارد. مثلاً ممکن است علم بشر هنوز به اندازه ای نباشد که بتوان جواب را یافت. می توان طرح سوال و یافت جواب را به طراحی و اجرا هم تشبیه کرد. داوینچی که از منظر بسیاری از اندیشمندان، بزرگترین فرد خلاق در تاریخ بشریت است، برای چه به این شهرت رسید؟ برای اینکه او طرح های زیادی ارائه داد از جمله آلات موسیقی، پمپ هیدرولیک، میل لنگ، خمپاره، نازل بخار، هلی کوپتر، لباس غواصی و ... . بسیاری از طرح های او در زمان حیاتش به اجرا در نیامد زیرا امکان اجرا را در زمان خودش نداشت. با این حال مجریان آن طرح ها به عنوان متفکر شناخته نشدند اما داوینچی شد.

اصلی ترین دلیلی که ما در تفکر، توانمندی مان کاهش یافته همین است که ما دست از پرسش کردن کشیده ایم. پس باید دوباره پرسش کردن را آغاز کنیم. بچه ها از کودکی این ویژگی را دارند و دوست دارند خودشان دنیایشان را کشف کنند اما وقتی بزرگتر می شوند، بزرگترهای عقل کلشان می گویند برای چی اینقدر سوال می پرسی. بیا تو خودم برایت همه چیز را تعریف کنم اینکه چی خوب است، چی بد است، بچه خوبی باش و دست به سینه هرچی گفتم را گوش بده.

به این ترتیب تفکر در ما مسیر خاموشی را طی کرد زیرا بزرگترهایمان (پدر، مادر، معلم ها، رسانه ها و ...) حوصله پاسخ به سوال هایمان را نداشتند. کار آنها مانند این است که توله سگی را از بچه می گیرند و به او یک شیر عروسکی می دهند. چون از منظر آدم بزرگ ها توله سگ (آنهم از نوع ولگردش) ارزش ندارد و باید با شیر بازی کرد. اما یک توله سگ زنده به عروسک تمام حیوانات دنیا برتری دارد.

بگذریم. اگر بیشتر توضیح دهم من هم مانند آدم بزرگ ها می شوم. پس بهتر است خودتان تجربه کنید.

 شاید در ابتدا سوال سازی برایتان سخت باشد. کاری که می توان انجام داد این است که جنبه های گوناگونی که درباره موضوع وجود دارد را فهرست کنید. مثلاً اگر درباره سوژه محیط زیست می خواهید تفکر کنید، جنبه های گوناگون این سوژه عبارتند از: قوانین، آلاینده ها، خطرات، آموزش، سودجویان، پیشرفت تکنولوژی، مردم، یافته های علمی، بودجه لازم، سازمان های مردم نهاد و ..... سپس در هر جنبه با کمک تمام کلمات پرسشی که عبارتند از: چرا، چه کسی، چگونه، چه زمانی، چه مکانی، از چه طریقی، حداکثر پرسش هایی که می توانید را مطرح کنید.

یکی از موانعی که در طرح پرسش ها داریم این است که حوصله نداریم و بعد از اینکه چند سوال به ذهنمان رسید شروع می کنیم به یافتن جواب. برای این موضوع بهتر است دو حد بگذاریم : حد زمانی یا حد تعداد. یعنی مثلاً تا 5 دقیقه هیچ کاری نمی کنم و فقط به طرح سوال می پردازم. یا اینکه حداقل 5 سوال می سازم، سپس به سراغ جواب می روم.

مانع دیگری که در سوال سازی هست اینکه استرس یافتن جواب را داریم. یعنی نگرانیم که آیا می توانیم جواب این سوال را پیدا کنیم یا نه. این استرس عامل مخربی است و باعث می شود که فرایند سوال سازی متوقف شده و تلاش برای یافتن جواب آغاز شود.

مانع سومی که در سوال سازی داریم این است که خود را سانسور می کنیم. یعنی وقتی سوالی به ذهنمان می رسد فکر می کنیم که خنده دار است یا جواب ندارد و مواردی از این دست . بنابر این آن سوال را نمی نویسیم. در صورتی که چه بسا سوالی که خنده دار و یا بی جواب باشد اما ما را به سوی سوال بزرگتری سوق دهد. مانند سوال نیوتن وقتی سیبی را دید که به زمین افتاد. ابتدا او پرسید چرا سیب به زمین افتاد و چرا به سمت بالا یا به صورت افقی حرکت نکرد؟ (سوالی خنده دار). بعد او سوال مهم ترین به ذهنش رسید مبنی بر اینکه چرا ماه به زمین نمی افتد؟ این موضوع باعث می شود که قانون جاذبه را کشف کند.

خوب پنج دقیقه امروز هم تمام شد. تا 5 دقیقه بعدی، تلاش کنید بدون نگرانی از یافتن جواب حداکثر سوالاتی که می توانید را در مضوعات گوناگونی که مورد علاقه تان است بسازید.

نویسنده : حمید رضا همتی

Hemati.h@gmail.com

Learning thinking in 5 minutes

Author : Hamid Hemati

hemati.h@gmail.com

Part Two -Making question

I said in last part that thinking means making question and finding answer. While mind is disable to make question in diverse view point, obtaining skills in thinking is impossible. The power of a thinker depends on his/her power in making question. The thinking domain of a thinker depends on his/her diversity of questions which he/she make. As there is no limitation in the cosmos, there is no limitation for improving  of mind via making question.

 The importance of a thinker doesn�t depend on the answers which he/she has found, rather the importance of a thinker depends on questions which he/she makes. The finding of answers is not always under control of thinkers, because of finding some answers needs time; i.e. maybe the science of human being is not enough.

We can analogize the making question and finding answer to designing and executing. Why does Da vinci who in view point of many thinkers is the highest creative person, catch his fame? Because of he had a lot of designs include musical instruments, hydraulic pumps, reversible crank mechanisms, finned mortar shells, and a steam cannon. Many of his designs was not be made during his life time because of lack of feasibility at that time. In this case the executer of the designs was not known as a thinker but Da vinci was done.

The main reason that our ability has been reduced in thinking is that we have left off making question. So we have to restart making question. Children have this characteristic from early age and like to discover their own world but when they a bit grown up, their adults say:�Why do you so make question? I will tell you every thing, what good is and what bad is. Be a good child and listen me arm folded.�

Thus in this way our thinking has gotten perish because of our elders (parents, teachers, medias, �) was not patient to answer our questions. Their behavior likes getting a puppy from a child and giving him a lion doll. In view  point of adults, a stray puppy has no worth and it is better playing with a lion. But an alive puppy is much more better than all animals doll. 

Lets pass. If I explain as more, I will be like adolts. So it is better you experience it.

Maybe making question would be hard for you at first. To cope with this you can list all aspects of a subject. i.e. if your subject of thinking is environment, the aspects are: regulations, populations, training, profiteers, technology progress, people, science finding, budget, NGOs, and so on. Then make maximum questions in each aspect with main questioning words which contain why, what, who, when, where and whom.

On barrier for making questions is impatience. After making some questions we start finding answer. It is better put two limitation for this purpose : time limitation and amount limitation. i.g don,t do any thing till 5 minutes but making question or minimum make 5 questions then go to find answer.

Second barrier in making question is stress of finding answer. We are worry that whether we can find the answer or not. This stress is destructive and cause stopping process of making question and trying to find the answer be started.

Third barrier is self-censorship. This means when we make a question in our mind that is funny or there is no answer we censor it. It is likely that a funny question lead us to a great question.  When Isaac Newton saw the falling apple made these questions : �Why should that apple always descend perpendicularly to the ground? Why should it not go sideways or upwards, but constantly to the Earth's centre?� (funny question). Then asked himself why doesn�t Moon fall on the Earth? This question led him to discover system of gravitation.

The five minute is finished. Till next five minute effort to make as much question as you can on your favorite subject, without worrying of finding answer.

بازگشت

Share