تقوا و خداترسي

از همه‌ي مردم پرهيزكارتر كسي است

كه حق را به نفع يا ضرر خود بگويد.

* * * * *

محبوب‌ترين بندگان نزد خداوند پرهيزكاران گمنام‌اند.

* * * * *

بنگر كه تو از سرخ‌ پوست و سياه ‌پوست برتر نيستي

جز آن‌كه در پرهيزكاري از آنان برتر باشي

* * * * *

هر كجا هستي از خدا بترس

وقتي بنده از خدا بترسد

خدا همه چيز را از او بترساند

و اگر بنده از خدا نترسد

خداوند او را از همه چيز بترساند.

* * * * *

صبر

خوشبخت آن است که از فتنه‌ها کناره گيرد

و آن که به زحمتي مبتلا شود و صبر کند.

* * * * *

صبر حقيقي در صدمه نخستين است.

* * * * *

نماز، نور مؤمن است‏

علم، دوست مؤمن است،

و حلم مددكار،

و عقل راهنما،

و عمل پيشرو،

و مدارا پدر،

و نيكي برادر،

و صبر امير لشكرش.

* * * * *

حسد

لذت حسود از همه کس کمتر است.

* * * * *

حسد اعمال نيك را مي‏خورد

چنان كه آتش هيزم را

* * * * *

خود را درمان كنيد

خداوند درد را آفريده درمان را نيز آفريده

پس دردهاي خويش را درمان کنيد.

* * * * *

دوستي با همسايه

دو کس را خداوند روز قيامت به نظر رحمت نمي‌نگرد،

آنکه با خويشان ببرد و آنکه با همسايه بدي کند.

* * * * *

آنچه براي خود مي‌خواهي،

براي مردم بخواه تا مومن باشي،

و با همسايگان نيکي کن تا مسلمان باشي.

* * * * *

اگر همسايگانت تو را نيکو کار دانستند نيکو کاري

و اگر همسايگانت تو را بد کار شمردند بد کاري .

* * * * *

وقتي دو کس تو را با هم دعوت کردند

دعوت کسي‌ را که خانه‌اش نزديک‌تر است بپذير

زيرا آن‌که خانه‌اش نزديک‌تر است در همسايگي مقدم است.

* * * * *

وقتي کسي بخواهد خانه يا ملک خويش را بفروشد

بايد نخست به همسايه‌ي خويش پبشنهاد کند.

* * * * *

قناعت

به قسمت خويش راضي باش

تا از همه کس ثروتمندتر باشي.

* * * * *

وقتي کسي را که در مال و جمال از شما پيش است مي‌نگريد

به کسي که از شما پست‌تر است نيز نظري بيفکنيد.

* * * * *

اگر چيزي که مايه‌ي کفايت باشد در دسترس داري

در جستجوي آن چه تو را به طغيان وا مي‌دارد مباش.

* * * * *

طمع‌کار از همه‌ي مردم فقيرتر است.

* * * * *

امر به معروف

هر كه امر به معروف كند،

به‌طور معروف (خداپسند) امر كند.

* * * * *

اگر کسي نصيحتي براي برادر خود در خاطر مي‌بايد

به او ياد آوري کند.

* * * * *

احترام به والدين

خداوند شما را درباره‌ي مادران‌تان سه بار سفارش مي‌کند،

خداوند شما را درباره‌ي پدران‌تان دو بار سفارش مي‌کند،

خداوند شما را درباره‌ي نزديکان به ترتيب سفارش مي‌کند.

* * * * *

دوستي پدر خويش را حفظ کن

و رشته‌ي آن را مبر

که خداوند نور تو را خاموش مي‌کند.

* * * * *

نيكي به والدين مادر خود،

مادر خود، مادر خود را رعايت کن،

سپس پدر خود را

و پس از آن کساني را که به تو نزديک‌ترند.

* * * * *

خداوند به وسيله‌ي نيکي به پدر و مادر

عمر انسان را فزون مي‌کند.

* * * * *

خداوند شما را درباره‌ي زنان به نيکي سفارش مي‌کند ،

زيرا زن‌ها مادران و دختران و خاله‌هاي  شما هستند.

* * * * *

خويشاوندان

پاداش نيکو کاري

و پيوند خويشاوندان

از نيکي‌هاي ديگر زودتر مي‌رسد،

و کيفر ستمکاري و بريدن از خويشاوندان

از بدي‌هاي ديگر سريع‌تر مي‌رسد.

* * * * *

ثواب نيکي با خويشاوندان را

از همه‌ي کارهاي نيک زودتر مي‌دهند.

* * * * *

نيکي با کسان و مهرباني با خويشان عمرها را دراز

و شهرها را آباد و اموال را زياد مي‌کند

اگر چه انجام دهندگان آن بدکاران باشند.

* * * * *

مردمي که در ميان آنها کسي از خويشاوندان بريده باشد،

رحمت خدا بر آنها فرود نمي‌آيد.‌

* * * * *

مراعات حال ديگران

وقتي کسي در نماز پيشواي مردم شد

نماز را سبک گيرد

که در ميان کسان کوچک و بزرگ

و بيمار و ناتوان و حاجتمند هست

و هر وقت براي خود نماز گذارد هر چه خواهد طول دهد.

* * * * *

اگر کسي از برادر خويش حاجتي مي‌خواهد

گفتار خود را با مدح آغاز نکند

و پشت او را گران بار نکند.

* * * * *

راز‌ داري

مقاصد خود را آشكار نكنيد تا بتوانيد عملي كنيد.

* * * * *

وقتي مردي سخني گفت و به اطراف خود نگريست

آن سخن در پيش شما امانت است.

* * * * *

وقتي گناهي مخفي بماند

به جز گنهکار کسي را ضرر نمي‌رساند

و اگر آشکار شود از آن جلوگيري نکنند

براي همه‌ي مردم زيان دارد.

* * * * *

به وسيله‌ي پرده پوشي بر انجام کارهاي خود ياري جوئيد

زيرا هر که نعمتي دارد مورد حسد کسانست.

* * * * *

ميانه روي

راهي ميان افراط و تفريط است

و بهترين کارها ميانه رويست.

* * * * *

حيا

وقتي در برادر خود سه صفت ديدي بدو اميدوار باش ،

حيا و امانت و راستي 

و اگر اين صفات را ندارد از او اميدي نداشته باش.

* * * * *

وقتي حيا نداري هر کار مي‌خواهي بکن.

* * * * *

هر ديني اخلاق خاصي دارد،

و خوي مخصوص دين من حياست.

* * * * *

از خدا مانند دو تن از خويشان صالح خويش شرمگين باش.

* * * * *

از خدا چنانکه بايد آزرم داشته باشيد،

زيرا خداوند اخلاق شما را نيز

مانند روزي‌تان ميان شما تقسيم کرده است.

* * * * *

از خداوند چنانکه شايسته است شرم کنيد،

هر که از خدا چنانکه شايد شرم کند

سر و اعضاي آن را از گناه نگهدارد

و شکم و متعلقات آن را از ناروا حفظ کند

و مرگ و بلا را به خاطر داشته باشد

و هر که نعيم آن جهان را خواهد زينت اين جهان را ترک کند

و هر که چنين کند از خدا چنانکه بايد شرم کرده است.

* * * * *

خداي را چنان پرستش کن که گوئي او را مي بيني ،

اگر تو او را نمي‌بيني او تو را مي‌بيند.

* * * * *

حيا و ايمان قرين يکديگرند

وقتي يکي را گرفتند ديگري همراه آن مي‌رود.

* * * * *

وفاي به عهد

در وعده‏اي كه به برادرت دادي تخلف نكن‏.

* * * * *

وفاي به عهد از ايمان است.

* * * * *

هر كه عهد و ميثاق ندارد دين ندارد.

* * * * *

بخل

از بخل بپرهيزيد زيرا که بخل پيشينيان را هلاک کرد

و آنها را وادار کرد که به خون يکديگر از بخل بپرهيزيد

كه امت‌هاي گذشته را هلاك كرده.

* * * * *

دست بيالايند و محارم خويش را حلال شمارند.

* * * * *

آسايش بخيل از همه کس کمتر است.

* * * * *

خرج کن و حساب مکن که خدا بر تو حساب کند

و بخل مورز که خدا بر تو بخل ورزد .

* * * * *

خيانت

خداوند گويد تا هنگامي که يکي از دو شريک با ديگري خيانت نکند

من سومي آنها هستم

و همين که خيانت به ميان آمد من از ميان آنها مي‌روم .

* * * * *

انتقاد

وقتي مي‌خواهي عيوب ديگران را ياد کني

عيوب خويش را بياد آر.

* * * * *

اهميت پاکیزگي و آراستگي

وقتي قاصدي پيش من مي‌فرستيد

نيک صورت و نيک اسم بفرستيد.

* * * * *

دهان‌هاي شما معبر قرآن است

آن را با مسواک پاکيزه کنيد.

* * * * *

مرا آن قدر به مسواک زدن فرمان دادند

که ترسيدم مسواک زدن بر من واجب شود.

* * * * *

اگر نيکي مي‌خواهيد

آن را پيش نيکو صورتان بجوييد.

* * * * *

خداوند زيباست و زيبايي را دوست دارد،

پاکيزه است و پاکيزگي را دوست دارد.

خداوند کثافت و ژوليدگي را دشمن دارد.

* * * * *

خشونت

آيا گمان مي‌کنيد نيرومندي در بردن سنگ است؟

نيرومند حقيقي آنست که خشمگين شود

و بر خشم خود غالب گردد. از خشم بپرهيز.

* * * * *

اگر مي‌خواهيد پيش خداوند منزلتي بلند يابيد،

خشونت را به بردباري، و محروميت را به عطا تلافي کنيد.

* * * * *

آن‌که در فرو بردن خشم از ديگران بيشتر است

از همه کس دور انديش‌تر است.

* * * * *

وقتي سلطان به غضب آيد شيطان تسلط يابد.

* * * * *

وقتي يکي از شما خشمگين شود

اگر ايستاده است بنشيند

و اگر نشسته است بخوابد.

* * * * *

وقتي خشمگين شدي خاموش باش.

* * * * *

تفريح کنيد و بازي کنيد

زيرا دوست ندارم

که در دين شما خشونتي ديده شود.

* * * * *

محبوب‌ترين عمل‌ها نزد خدا

شادي دردل مومنان وارد كردن‌ است.

* * * * *

خشم از شيطان است

و شيطان از آتش پديد آمده

و آتش را به آب خاموش توان کرد

وقتي يکي از شما خشمگين شود وضو گيرد .

* * * * *

ستيزه مكن هرچند حق با تو باشد.

* * * * *

دوستي

در دوستي ميانه نگهدار

که شايد دوست روزي دشمن تو شود،

و در دشمني راه افراط مسپار

که شايد دشمن روزي دوست گردد.

* * * * *

وقتي کسي آشناي خود را دوست دارد بدو خبر دهد که

اين کار موجب بقاي الفت و دوام مودت است .

* * * * *

وقتي با کسي دوست شدي

با او مجادله و رقابت مکن

و بر او برتري مجو و

از هيچ کس درباره‌ي او چيزي مپرس

چه ممکن است به يکي از دشمنان او بر خوري

و درباره‌ي وي سخن به خطا گويد و ميان شما را تفرقه اندازد.

* * * * *

هديه فرستيد تا دوستي فزون گردد و نگراني‌ها رفع شود.

* * * * *

هديه رابپذيريد و برترين بخشش‌ها عطر باشد

كه وزنش سبك و بويش خوش بود.

* * * * *

يار را به يار توان سنجيد.

* * * * *

بهترين دوستان کسي است که

وقتي ياد کردي تو را ياري کند

و وقتي فراموش کردي تو را بياد آرد.

* * * * *

دوست بسيار گيريد زيرا خداي شما با حيا و بخشنده است

و شرم دارد که روز رستاخيز بنده‌ي خود را ميان برادرانش عذاب کند.

* * * * *

نيكويي

عمر را جز احسان، چيزي دراز نكند.

* * * * *

بهترين نيکي‌ها سيرت نيک است.

* * * * *

نيک کردار باش و از کار بد بپرهيز،

ببين ميل داري ديگران درباره‌ي تو چه بگويند همانطور رفتار کن،

و از آنچه نمي‌خواهي درباره‌ي تو بگويند بر کنار باش.

* * * * *

از خدا بترس و هيچ کار نيکي را حقير مشمار،

گرچه کار نيک منحصر باين باشد که

دلو خويش را درظرف تشنه‌اي بريزي،

و برادر خود را با روي گشاده ملاقات کني.

* * * * *

به آن کس که سزاوار نيکي است

و آن کس که سزاوار نيکي نيست نيکي کن ،

اگر نيکي تو به اهل آن رسيد چه بهتر

و گرنه تو خود اهل آن هستي .

* * * * *

خداوند کساني از خلق خود را براي نيکو کاري قرارداده

و نيکي را محبوب آنها ساخته

و ميل انجام آن را در دل‌شان انداخته

و طالبان نيکي را به سوي‌شان روان کرده

و انجام نيکي را براي آنها آسان کرده است

چنانکه باران را آسان به زمين بي آب مي‌رساند

تا آن را آباد و مردمش را منتفع سازد

و خداوند کساني از خلق خود را دشمن نيکو کاري قرار داده

و نيکي را منفور آنها ساخته و انجام آن را بر آنها ممنوع گردانيده

چنانکه باران را بر زمين بي آب ممنوع مي‌کند

تا آنرا خراب و مردمش را هلاک کند.

* * * * *

در دوران زندگي به دنبال خير باشيد

و در معرض نسيم رحمت خدا درآييد،

كه خدا نسيم‌هاي رحمتي دارد كه بر هر كس خواهد مي‏وزد.

* * * * *

سكوت

سكوت حكمت است،

اما كم‌تر كسي آن را به كار مي‏بندد.

* * * * *        

قلب

بدانيد که در تن قطعه گوشتي است

که اگر صالح بود تمام تن به صلاح آيد

و اگر فاسد بود تمام تن به فساد گرايد،

بدانيد که آن قلب است.

* * * * *

هر چيز معدني دارد،

و معدن تقوا قلب عارفان است‏.

* * * * *

زبان

بهترين اسلام آن است که

مردم از دست و زبان تو به سلامت مانند.

* * * * *

هيچ يك از شما تا زبانش را نگه ندارد

ايمانش كامل نشود.

* * * * *

رحمت خدا بر آن كه يا سخن سودمند گويد،

يا ساكت نشيند.

* * * * *

هر كه به خدا و روز جزا ايمان دارد،

سخن خير گويد يا ساكت نشيند.

* * * * *

بيشتر گناهان فرزند آدم از زبان اوست.

* * * * *

بهترين کارها در پبش خدا نگهداري زبان است.

* * * * *

وقتي صبح فرا رسد

همه اعضاي تن در مقابل زبان تعظيم کنند

و گويند درباره‌ي ما از خدا بترس

زيرا صلاح کار ما به تو وابسته است ،

اگر به استقامت گرائيدي ما نيز به استقامت گرائيم

و اگر به کجي متمايل شدي ما نيز کج  مي‌شويم.

* * * * *

وقتي سخن مي‌گوئيد نيک گوئيد

زيرا خدا نيک است و نيکو کاران را دوست دارد.

* * * * *

سخن نيك گوييد تا غنيمت بريد،

و از گفتار بد بپرهيزيد تا سالم بمانيد.

* * * * *

در نظر من بهترين سخنان آن است

که راست‌تر باشد.

* * * * *

گفتار خوبي كه در نامه‏ي عمل ثبت شود بهتر از سكوت است،

و خاموشي بهتر از گفتار زشت است.‏

* * * * *

زبان خود را از بد گوئي مسلمانان باز داريد ،

اگر کسي مرد درباره‌ي او به نيکي سخن بگوئيد.

* * * * *

سر همه‌ي گناهان ، زبان دروغ پرداز است.

* * * * *

کسي که سخن حقي مي‌داند

نبايد از بيم مردم از گفتن آن خودداري کند.

* * * * *

بيهوده گويي به روز رستاخيز

گناه آن کس از همهُ مردم بيشتر است

که بيشتر از همه گفتگوي بيهوده کرده باشد.

* * * * *

خداوند شخص بدگو و بد زبان را دشمن دارد.

* * * * *

تا قلب كسي مستقيم نشود

ايمانش مستقيم نگردد،

و تا زبانش استقامت نبايد قلبش مستقيم نشود.

* * * * *

بدترين مردم در قيامت به پيشگاه خدا كسي است

كه مردم از زبانش بترسند.

* * * * *

سبكبار باشيد

مؤمن شيطان خود را لاغر مي‌کند

چنانکه يکي از شما از اشتر خود را در سفر لاغر مي‌کند.

* * * * *

خصلت انسان‌ها عوض نمي‌شود

اگر شنيديد کوهي از جاي خود تکان خورده باور کنيد

و اگر شنيديد کسي از خوي خويش دست بر داشته باور مکنيد

زيرا عاقبت به فطرت خويش باز مي‌گردد.

* * * * *

نشان منافق

نشان منافق سه چيز است،

سخن به دروغ گويد،

از وعده تخلف کندّ

و در امانت خيانت نمايد.

* * * * *

هر که راستگوتر است سخن مردم را زودتر باور مي‌کند

و هر که دروغگوتر است بيشتر مردم را دروغگو مي‌شمارد.

* * * * *

رياكاري

آدم دو رو نزد خدا امين نيست‏.

* * * * *

خداوند بهشت را بر رياکار حرام کرده.

* * * * *

مبادا آثار نيکان در تو نمودار باشد و نيک نباشي

که در اين صورت با ريا کاران محشور خواهي شد.

* * * * *

از شهوت مخفي بپرهيزيد ،

شهوت مخفي آن است که

دانشمند دوست دارد کسان در محضر وي بنشينند.

* * * * *

دوري از تفرقه

از خدا بترسيد و ميان خويش را اصلاح کنيد.

* * * * *

دو تن از يکي بهتر

و سه تن از دو تن برتر

و چهار تن از سه تن نيکوتر است ،

هميشه با جماعت باشيد.

* * * * *

وقتي دو مسلمان شمشير به دست با يکديگر روبرو شوند

و يکي از آنها ديگري را بکشد قاتل و مقتول به جهنم مي‌روند ،

گفتند اي پيغمبر خدا قاتل به جاي خود مقتول چرا ،

گفت براي آن‌که او نيز به کشتن ديگري راغب بود.

* * * * *

وقتي مسلماني به روي برادر خود شمشير کشد

فرشتگان او را لعنت کنند

تا هنگامي که شمشير را درغلاف کند.

* * * * *

وقتي در انجمني که تو هستي درباره‌ي مردي بد مي‌گويند

آن مرد را ياري کن

و آن گروه را از بدگوئي باز دار و از آن جا برخيز.

* * * * *

با يکديگر برابر شويد و مختلف مشويد

تا دل‌هاي‌تان مختلف نشود.

* * * * *

مي‌خواهيد شما را از چيزي که بهتر از روزه و نماز و صدقه است خبر دهم ؟

اصلاح ميان کسان، زيرا فساد ميان کسان مايه‌ي هلاک است.

* * * * *

حكايت مؤمنان در دوستي و ترحم به يكديگر،

چون اعضاي پيكر است؛

وقتي يكي رنجور شود

ديگران هم در بي‏خوابي و تب آن شركت مي‏كنند.

* * * * *