|
نگاهي به سخنان حكيمانه‌ي حضرت رسول اكرم(ص) پيرامون آيين قضاوت و روش‌هاي اظهار نظر
هر که کار قضاوت به او واگذار شود بدون کارد سر بريده شده است. عرض شد منظور از سر بريدن چيست؟ فرمود: آتش دوزخ.
***
در روز قيامت قاضي دادگر را مي‌آورند و چنان حساب سختي از او کشيده مي‌شود که آرزو مي‌کند کاش هرگز حتي درباره‌ي يک خرما ميان دو نفر قضاوت نکرده بود.
***
وقتي حکم مي‌کنيد به عدل رفتار کنيد.
***
هر که به داوري کردن ميان مسلمانان مبتلا شود، بايد در نگاه‌ها و اشاره کردن‌ها و جاي نشستن خود نسبت به آنها يکسان رفتار کند.
***
مبادا ترس از مردم، کسي از شما که حق را ديده يا شاهد بوده، از گفتن آن باز دارد؛ زيرا حق گفتن، يا يادآوري امر بزرگ [آخرت] نه مرگ را نزديک مي‌کند و نه روزي را دور مي‌سازد.
***
پيامبر خدا(ص) به مردي از قبيله ثقيف فرمود: اي مرد ثقفي! در ميان شما مردانگي به چيست؟ عرض کرد: اي رسول خدا! به انصاف داشتن و اصلاح. حضرت فرمود: در ميان ما نيز چنين است.
***
وقتي در انجمني که تو هستي درباره‌ي مردي بد مي‌گويند آن مرد را ياري کن و آن گروه را از بدگويي بازدار و از آن‌جا برخيز.
***
بهترين جهاد آن است که کسي روز را آغاز کند و در انديشه ظلم کسي نباشد.
***
هرگاه دو تن براي قضاوت پيش تو ـ علي(ع) ـ آمدند به نفع اولي حکم نده، تا آن‌که اظهارات طرف ديگري را بشنوي، پس هرگاه چنين کردي (سخنان هر دو طرف را شنيدي) حکم برايت روشن مي‌شود.
***
پيش از آن که مورد حسابرسي قرار گيريد، خود به حساب نفستان برسيد و پيش از آن که سنجيده شويد، خود نفستان را در ترازوي سنجش بگذاريد و براي آن حسابرسي بزرگ آماده شويد.
***
براي برادرت عذري بجو و اگر نيافتي برايش عذري بخواه.
***
پيامبر خدا(ص) در آخرين خطبه‌اش در مدينه در پاسخ به پرسش علي(ع) از جايگاه زمامدار بيدادگر، فرمود: او چهارمين نفري است که روز قيامت سخت‌ترين عذاب را دارند: ابليس، فرعون، آدم‌کش و چهارمينشان زمامدار بيدادگر.
***
ميان بنده و بهشت هفت عقبه است که آسان‌تر از همه مرگ است و سخت‌تر از همه توقف در پيشگاه خداست، هنگامي که ستم‌کشان دامن ستمگران را بگيرند.
***
هلاک پيشينيان شما، از آن‌جا بود که دزد معتبر را رها مي‌کردند و دزد ضعيف را مجازات مي‌نمودند.
***
پيامبر خدا(ص) (در سفارش خود به ابوذر ): اي ابوذر: آدمي از پرهيزگاران نباشد، مگر آن‌گاه که حسابرسي او از نفسش سخت‌تر از حساب کشيدن شريک از شريکش باشد و بداند که از کجا مي‌خورد، از کجا مي‌پوشد، آيا اينها از راه حلال است يا از حرام.
***
هر که ميان دو کس که داوري بدو برند داوري کند و به حق ميانشان قضاوت نکند، لعنت خداوند بر او باد.
***
از بدترين مردان شما کساني هستند که به مردم پيوسته تهمت مي‌زنند.
***
هر که به داوري کردن ميان مسلمانان مبتلا شود، صداي خويش بر يکي از مدعيان بلند نکند، مگر اين‌که بر ديگري نيز بلند کند.
***
براي سه چيز بر امت خود بيشتر از هر چيز بيمناک‌ام: قضاوت ظالمانه، لغزش عالم و پيروي از هواي نفس.
***
خوشا به حال شتابندگان به سوي سايه‌ي عرش. عرض شد: اي رسول خدا! آنان چه کساني هستند؟ فرمود: کساني که چون حق را بشنوند بپذيرند و هرگاه حق از آنان خواسته شود دريغ نورزند و براي مردم همان‌گونه داوري کنند که براي خود مي‌کنند.
***
موسي(ع) عرض کرد: پروردگارا، داورترين بندگان تو چه کسي است؟ فرمود: کسي که براي مردم، همان‌گونه داوري کند که براي خود، داوري مي‌کند.
***
هر گاه اندوهي به تو دست داد خدا را به اندوه خود ياد آوري کن، هر گاه خواستي داوري کني، خدا را به ياد زبان خود بياور و هر گاه خواستي چيزي را تقسيم کني خدا را به دست خود ياد آوري کن.
***
زبان قاضي در بين دو راه قرار گرفته است: راهي به سوي بهشت و راهي به جانب دوزخ.
***
رسول خدا نهي فرمود: از اين که شاکي بدون حضور طرف دعوايش ميهمان قاضي باشد.
***
هر يک از قضات مسلمانان دو فرشته موکل دارد که وي را مادام که جز حق نخواهد بر آن استوار کند و اگر غير حق اراده کند و... منحرف شود فرشتگان از او بري شوند.
***
هر که ميان دو کس که داوري بدو برند، داوري کند و به حق ميانشان قضاوت نکند لعنت خدا بر او باد.
***
بپرهيزيد از گمان که گمان دروغ‌ترين دروغ‌هاست.
***
چون حاکم شديد به عدل رفتار کنيد.
***
قسم به نفس ملامت کننده، وجدان به اندازه‌اي اهميت اجتماعي دارد که پروردگار عالم به آن قسم ياد فرموده زيرا که نفس ملامت کننده چيزي جز وجدان نيست که هنگام ارتکاب عمل خلافي انسان را سرزنش مي‌کند.
***
بالاترين جهادها سخن عدل است که در نزد پيشواي ستمکار گفته شود.
***
عفو مايه عزت است عفو کنيد تا خدا شما را عزت دهد.
***
راستي دل آرامي است و دروغ بي‌قراري.
***
از ستمکاري بپرهيزيد که ستمگري مايه‌ي تاريکي روز رستاخيز است.
***
اگر در گذري نزديک‌تر است به پرهيزگاري.
***
پيامبر خدا(ص) براي مردم مدينه درباره‌ي آبياري نخلستان چنين داوري کرد که نبايد مانع استفاده مردم از آب اضافي شد. و براي باديه نشينان چنين داوري کرد که نبايد جلو آب اضافي را گرفت تا اضافي مرتع گرفته شود و فرمود: ضرر رساندن به خود و ديگران جايز نيست.
***
تهمت به شخص پاک از کوه‌هاي سر به فلک کشيده سنگين‌تر است.
***
هان! مبادا ترس از مردم مانع از آن شود که کسي حق را بداند و نگويد. بدانيد که برترين جهاد سخن حقّي است که در برابر فرمانرواي ستمگر و منحرف گفته شود.
***
عادل‌ترين مردم کسي است که آنچه را بر خود نمي‌پسندد بر ديگران نپسندد.
***
کسي که براي زنده کردن حقّ يک نفر مسلمان شهادت حق بدهد، روز قيامت در حالي آورده مي‌شود که پرتو نور چهره‌اش تا چشم کار مي‌کند ديده مي‌شود و خلايق او را به نام و نسب مي‌شناسد.
***
يکي از خوي‌هاي نادان اين است که قبل از شنيدن (مطلب) پاسخ مي‌دهد و پيش از آن که (مقصود گوينده را) بفهمد به مخالفت بر مي‌خيزد و ندانسته داوري مي‌کند.
***
خداوند اشتباه و فراموشي و اضطرار را بر امت من بخشيده است.
***
اگر آن‌قدر خطا کنيد که خطايتان به آسمان رسد، سپس توبه کنيد، خدا توبه شما را مي‌پذيرد.
***
ترس مردم شما را از رعايت حقّي که مي‌دانيد باز ندارد.
***
هر که تأمل کند به صواب رود يا تواند رفت و هر که شتاب ورزد به خطا رود يا تواند رفت.
***
هر که خطايي کند يا گناهي از او سر زند آن‌گاه پشيمان شود، پشيماني کفاره‌ي اوست.
***
اگر خاموش نشيني، از تو سخن طلب کنند بهتر از آن است که سخن بگويي تا از تو بخواهند که خاموش شوي، خاموش ماندن از حق‌گويي خوب نيست، هم‌چنان‌که باطل‌گويي خوب نيست.
***
نام نيک و ملايمت و اعتدال يک جزء از بيست و چهار جزء پيغمبري است.
***
زماني که اميرالمؤمنين حکيمي را پذيرفت خوارج گفتند: دو انسان را حکم قرار دادي. حضرت فرمود: من هيچ مخلوقي را حکم قرار ندادم بلکه قرآن را داور کردم.
***
تا آن‌جا که مي‌توانيد مجازات‌ها را از مسلمان باز داريد، زيرا اگر پيشوايي در بخشش خطا کند بهتر از آن است که در مجازات خطا کند.
***
همه فرزندان آدم خطاکاراند و بهترين خطاکاران توبه گرانند.
***
ايمان ندارد کسي که آنچه بر خود نمي پسندد بر ديگران بپسندد.
***
هر کس در کارهاي خود با ديگران مشورت کند دچار تباهي نشود.
***
مشورت کردن حدي چند دارد که هر کس آن را نداند مضرت مشورت برايش بيش از منفعت آن است: اول کسي که با او مشورت مي‌کند عاقل باشد. دوم آزاد و متدين باشد. سوم دوست و يار و برادر او باشد. چهارم آن‌که او را بر تمام سرّ خود مطلع گرداند که او هم مانند خود تمام جهات آن امر را بداند؛ اگر عاقل است از رأي او منتفع مي‌شوي و اگر آزاد و دين‌دار است آنچه حق سعي است به جا مي‌آورد و اگر يار و دوست دار تو است چون راز خود را با او گفتي آن را افشا نمي‌کند.
***
يکي از حضرت رسول پرسيد که مؤمن زنا مي‌کند؟ گفت باشد که بکند. گفت شراب مي‌خورد؟ فرمود: باشد که بخورد. گفت: دزدي مي‌کند؟ گفت: باشد که بکند. گفت: دروغ مي‌گويد؟ گفت نه و اين آيت بر خواند: انما يفتري...الذين يؤمنون بالله.
***
خويشتن را نو واپاييد که چنگ شما در خون و مال مردم بي‌گناه فرو نرود و دامن شما به ننگ ستمکاري و مردم آزاري آلوده نگردد.
***
مملکت داري با کفر پايدار مي‌ماند ولي با ستمگري و ظلم پايدار نخواهد ماند.
***
از دعاي مظلوم بپرهيزيد زيرا وي حق را از خدا مي‌خواهد و خدا حق را از حق دار دريغ نمي‌دارد.
***
ستمکار پرده‌هاي عصمت را مي‌درد.
***
رهايي در راستي است.
***
از همه پرهيزکارتر کسي است که حق را بر نفع و ضرر خويش بگويد.
***
حق شمشير برّان است.
***
کسي که شب در خانه خود به خواب رود و در دلش سوء قصدي نسبت به برادر مسلمان خود داشته باشد در غضب خدا به خواب رفته و در همين حال صبح از خواب بر مي‌خيزد.
***
هيچ پشتيباني استوارتر از مشورت نيست.
***
داد دادن يک ساعت از شصت سال عبادت بهتر است.
***
ستمکاران و يارانش در جهنمند.
***
به خدا اگر حکومت دنيا را با همه ثروت و مال که در آن است به من واگذار کنند تا در مقابل يک پاره پوست جو از دهان موري به ظلم و ستم بيرون کشم هرگز نخواهم پذيرفت.
***
دادگري سپري است نگاهدار و بهشتي است پايدار.
***
رسول خدا(ص) فرمود: هر کس درباره‌ي دو درهم (مورد اختلاف ميان دو کس) به ناحق داوري کند و سپس نسبت به او اعمال زور کند، از مصاديق اين آيه است: "و کساني که مطابق آنچه خدا نازل کرده است داوري نکنند، آنان خود، ستمگران‌اند".
***
خداوند بي‌همتا راستي و درستي را دوست مي‌دارد و مردم جوانمرد را در ملکوت مقدس خود جاي مي‌دهد.
***
طرف مشورت بايد امين باشد.
***
کسي که ياري ستمکاري کند خداوند ستمکاري را بر او مسلط کند.
***
سلام بر آن جان سعاتمندي که حق پويد و از تکاپوي خويشتن حقيقت جويد.
***
دادگري پيشه کن تا پيوسته توانا باشي.
***
راستي انسان را به نيکوکاري مي‌رساند و نيکوکاري آنها را به بهشت.
***
اگر کرسي قضاوت برايم نهاده شود و من بر آن بنشينم، هر آينه ميان پيروان تورات بر اساس تورات داوري خواهم کرد و ميان پيروان انجيل مطابق انجيل آنها و ميان پيروان زبور بر پايه زبورشان و ميان پيروان فرقان، مطابق فرقانشان؛ داوريي که به درگاه خداوند بالا رود و بدرخشد.
برگرفته از كتاب: آيين قضاوت و روش‌هاي اظهار نظر
بازگشت
Share
|
