|
نگاهي به مقوله‌ي توبه و اسغفار در برخي از ديدگاه‌هاي ديگر
توبه مقوله‌‌اي است كه انسان به واسطه‌ي مبرا نبودن از خطا، هيچ‌گاه از آن بي‌نياز نبوده است. در طول تاريخ نيز، مكاتب و اديان الهي و آسماني، همواره اين نياز اساسي انسان را پاسخگو بوده‌اند و لذا يكي از محورهاي مشهود در آنها توبه و بازگشت است.
در يك نگاه اجمالي به تعاليم برخي از اديان، ابعاد گوناگوني از مقوله‌ي توبه در آنها به چشم مي‌خورند؛ از جمله: اهميت توبه، توصيه به توبه و توبه‌پذيري خداوند، راهكارهائي براي جذب آمرزش، عاقبت توبه نكردن، گناه نابخشودني، مناجات‌هايي در طلب آمرزش.
اهميت توبه ، توصيه به توبه و توبه‌پذيري خداوند:
و ايشان را از تمامي گناهاني كه ورزيده‌اند طاهر خواهم ساخت و تمامي تقصيرهاي ايشان را كه بدانها بر من گناه ورزيده‌اند و از من تجاوز كرده‌اند خواهم بخشيد و آنها را خواهم آمرزيد.
خداوند را بشناس زيرا خداوند مي‌گويد جميع ايشان از خرد و بزرگ مرا خواهند شناخت چون كه عصيان ايشان را خواهم آمرزيد و گناه ايشان را ديگر به ياد نخواهم آورد.
خداي متعال و مقدس که تا ابد زنده است، چنين مي‌گويد: من در مکان‌هاي بلند و مقدس ساکتم و نيز در وجود هر کسي که روحي متواضع و توبه کار دارد، تا دل او را زنده سازم و نيروي تازه به او ببخشم... کارهاي شما را مي‌بينم، اما با وجود اين شما را شفا خواهم داد، به شما کمک خواهم کرد و تسلي خواهم داد. به شما کمک خواهم کرد تا براي گناهانتان ماتم بگيريد و بر آنها اعتراف کنيد. همه‌ي مردم از سلامتي برخوردار خواهند شد، چه آناني که دوراند، چه آناني که نزديک‌اند، زيرا من ايشان را شفا خواهم بخشيد.
خداوند مي‌گويد بياييد تا با هم محاجه نماييم. اگر گناهان شما مثل ارغوان باشد، مانند برف سفيد خواهد شد. و اگر مثل قرمز سرخ باشد مانند پشم خواهد شد.
به ايشان بگو خداوند يهوه مي‌فرمايد: به حيات خود قسم كه من از مردمان شرير خوش، نيستم بلكه خوش هستم كه شرير از طريق خود بازگشت نموده زنده ماند.
...اگر نزد من بازگردي و دست از بت پرستي برداري، به من وفادار بماني؛ اگر تنها مرا خداي خود بداني و با انصاف و راستي و درستي زندگي کني؛ آن‌گاه همه‌ي قوم‌هاي جهان با ديدن تو به سوي من خواهند آمد. و از من برکت يافته و به من افتخار خواهند نمود. زمين سخت دل‌هايتان را شخم بزنيد و تخم خوب را در ميان خارها نکاريد. دل و وجود خود را از هر آلايش بزدائيد و گرنه آتش خشم من شما را به سبب گناهان خواهد سوزانيد و کسي نخواهد توانست آن را خاموش کند.
خداوند در وعده‌ي خود تأخير نمي‌کند، چنان‌که بعضي تأخير مي‌پندارند بلکه بر شما تحمل مي‌نمايد، چون نمي‌خواهد کسي هلاک گردد بلکه همه به توبه گرايند.
اي آدمي آيا تصور مي‌كني كه خدا ديگران را براي گناهان مجارات خواهد كرد اما از گناهان تو چشم پوشي خواهد نمود؟ اگر خدا تا به حال به تو صبر و تحمل نشان داده است.... به تو فرصت داده تا از گناهانت دست بكشي. بلي مهرباني خدا براي اين بوده است كه تو توبه كني و (بازگردي).
كه تمام گناهان را مي‌آمرزد.
و گذشتن از تقصير جلال اوست.
خوشا به حال كسي كه عصيان او آمرزيده باشد.
وقتي خطا کاري توبه کند، فرشتگان به شادي مي‌پردازند.
كيست از شما كه صد گوسفند داشته باشد و يكي از آنها گم شود كه آن نود و نه را در صحرا نگذارد و از عقب آن گم شده نرود تا آن را بيابد، پس چون آن را يافت به شادي بر دوش خود مي‌گذارد و به خانه آمده و دوستان و همسايگان را مي‌طلبد و بديشان مي‌گويد با من شادي كنيد زيرا گوسفند گمشده‌ي خود را يافتم. به شما مي‌گويم كه بر اين منوال خوشي در آسمان رخ مي‌نمايد به سبب توبه‌ي يك گناهكار، بيشتر از براي نود و نه معادل كه احتياج به توبه ندارند. يا كدام زن است كه ده درهم داشته باشد هرگاه يك درهم گم شود چراغي افروخته خانه را جاروب نكند و به دقت تفحص نمايد تا آن را بيابد. و چون يافت دوستان و همسايگان را جمع كرده مي‌گويد با من شادي كنيد، زيرا درهم گمشده‌ام را پيدا كردم همچنين به شما مي‌گويم شادي براي فرشتگان خدا روي مي‌دهد به سبب يك خطاكار كه توبه كند.
در قصص حضرت سليمان آمده: صَرد (بوم) هر روز فرياد مي‌زند استغفار كنيد اي گنهكاران.
پس توبه و بازگشت كنيد تا گناهان شما محو گردد و تا اوقات استراحت از حضور خداوند برسد.
پس از شرارت خود توبه كن و از خدا درخواست كن تا اين فكر دلت آمرزيده شود.
شرير راه خود را و گناهكار افكار خويش را ترك نمايد و به سوي خداوند بازگشت كند و بر وي رحمت خواهد نمود و به سوي خداي ما كه مغفرت عظيم خواهد كرد.
ليكن شما بدانيد كه پسر انسان را قدرت آمرزيدن گناهان بر زوي زمين هست.
ليكن تا بدانيد كه پسر انسان را استطاعت آمرزيدن گناهان بر روي زمين هست.
عيسي در جواب به آنان گفت: بيماران نياز به پزشك دارند نه تندرستان. من آمده‌ام تا گناهكاران را به توبه دعوت كنم نه آناني را كه خود را عادل و مقدس مي‌پندارند.
کيست خدايي مثل تو که عصيان را بيامرزد و از تقصير بقيه‌ي ميراث خويش درمي‌گذرد.
با توبه‌ي مخلصانه تمام گناهان شسته مي‌شود و اين جواب، فيض خداست.
توبه از هلاكت و تباهي گناه‌ها نجات مي‌دهد. هيچ تعارف و تشريفات و مراسمي مؤثرتر از توبه‌ي صادقانه نيست.
توبه تزكيه كننده است و توبه‌كار پاك مي‌شود.
خداوند همه‌ي اشتباهات شما را خواهد بخشيد به شرط آن‌كه از صميم قلب توبه كنيد. عزم خويش را جزم كنيد تا دگر بار از شر و بدي پيروي نكنيد. دست به دعا به درگاه خداوند برداريد تا به شما قدرتي عطا كند تا با آن بر عادات اغواگر دوران جهالتتان غلبه نماييد.
هنگامي كه به درگاه الهي روي مي‌كنيد تا از گناهانتان توبه كنيد، و قول مي‌دهيد كه ديگر بار مرتكب آن اعمال نشويد، آمرزيده مي‌شويد و او شما را نجات خواهد داد.
يكي از عرفا گفته :
چهار چيز را با چهار چيز بشوييد؛
1 صورت‌هاي خودتان را با آب‌هاي چشم‌هايتان (از خوف خدا)
2 - زبانتان را با ذكر پروردگارتان
3 دل‌هايتان را با ترس از خدا
4 و گناهانتان را با توبه و بازگشت به خدايتان (و ذنوبكم بالتوبه الي مولاكم)
و جميع انبياء بر او شهادت مي‌دهند كه هر كه به وي ايمان آورد، به اسم او آمرزش گناهان خود را خواهد يافت.
هر گاه شما تقصيرات مردم را بديشان بيامرزيد پدر آسماني شما، شما را نيز خواهد آمرزيد. اما اگر تقصيرهاي مردم را نيامرزيد پدر شما هم تقصيرهاي شما را نخواهد آمرزيد.
وقتي كه به دعا مي‌ايستيد هرگاه كسي به شما خطا كرده باشد او را ببخشيد تا آن‌كه پدر شما نيز كه در آسمان است خطاياي شما را معاف دارد. اما هرگاه شما نبخشيد، پدر شما نيز كه در آسمان است تقصيرهاي شما را نخواهد بخشيد.
متحمل يكديگر شده يكديگر را عفو نمائيد، چنان‌چه بر يكديگر ادعايي داشته باشيد. چنان‌چه مسيح شما را آمرزيد شما نيز چنين كنيد.
از اين جهت به تو مي‌گويم گناهان او كه بسيار است آمرزيده شد زيرا كه محبت بسيار نموده است ليكن آن‌كه آمرزش كمتر يافت محبت كمتر مي‌نمايد.
رحيم باشيد چنان‌چه پدر شما رحيم است. داوري نكنيد تا بر شما داوري نشود. حكم نكنيد تا بر شما حكم نشود. عفو كنيد تا آمرزيده شويد.
انسان نمي‌تواند قضاوت كند كه خداوند چه كسي را مي‌پذيرد و چه كسي را به درگاه خود نمي‌پذيرد.
و اين مثل را آورد براي بعضي كه " برخود" اعتماد مي‌داشتند كه عادل بودند و ديگران را حقير مي‌شمردند كه دو نفر، يكي فريسي و ديگري باج‌گير، به هيكل رفتند تا عبادت كنند. آن فريسي ايستاده بدين طور با خود دعا كرد: كه خدايا تو را شكر مي‌كنم كه مثل ساير مردم، حريص و ظالم و زناكار نيستم، و نه مثل اين باج‌گير. هر هفته دو مرتبه روزه مي‌دارم و از آنچه پيدا مي‌كنم ده يك مي‌دهم. اما آن باج‌گير دور ايستاده، نخواست چشمان خود را به سوي آسمان بلند كند، بلكه به سينه‌ي خود زده گفت: خدايا بر من گناهكار ترحم فرما. به شما مي‌گويم كه اين شخص بخشيده شده و عادل كرده شده و به خانه‌ي خود رفت برخلاف آن ديگر. زيرا هر كس خود را بر افرازد، پست گردد و هر كس خويشتن را فروتن سازد، سرافرازي يابد.
... هر گاه گناهكار، آموزگار دين مزدا يا دين آگاه نباشد و به گناه خويش خستو شود و پيمان بندد كه ديگر هرگز چنين كردار ناروايي از او سر نزند، مزدا گناهش را مي‌بخشايد.
مردي كه در اين‌جاست از همه‌ي انديشه‌ها و گفتارها و كردارهاي اهريمن خويش پشيمان شده است. اگر كردار اهريمني ديگري از او سر زده باشد، در آئين پيت ويژه او بخشيده شده است. اما اگر هيچ كردار اهريمني ديگري از او سر نزده باشد، بدين پشيماني خويش، جاودانه بخشوده و آمرزيده است.
عاقبت توبه نكردن:
هرگز، شما نيز اگر توبه نكنيد همگي هلاك خواهيد شد.
اگر به گناه خود اعتراف كنيم او امين وعادل است تا گناهان ما را بيامرزد و ما را از هر ناپاكي پاك نمايد، اگر بگوييم گناه نكرده‌ايم، او را دروغگو شمرده‌ايم و كلام او در ما نيست.
هر كه گناهان خود را بپوشاند برخوردار نخواهد شد. اما هر كه آن را اعتراف نمايد و ترك نمايد رحمت خواهد يافت.
گناه نابخشودني:
اين را به شما مي‌گويم هر نوع گناه از انسان آمرزيده مي‌شود ليكن كفر و گناه به روح‌القدس از انسان عفو نخواهد شد.
مناجات‌هايي در طلب آمرزش:
خدايا مرا از خطاياي مخفي‌ام طاهر ساز.
اي خدا روي خود را از گناهانم بپوشان و همه‌ي خطاهاي مرا محو كن.
خداوندا ما را نجات ده و به خاطر نام خود گناهان ما را بيامرز.
اي خداوند به خاطر اسم خود گناه مرا بيامرز زيرا كه بزرگ است.
مرا پاک کن تا طاهر شوم. مرا شستشو کن تا از برف سفيدتر گردم و ... روي خود را از گناهانم بپوشان و همه خطاهاي مرا محو کن. اي خدا، دل طاهر در من بيافرين و روح مستقيم در باطنم تازه ساز. مرا از حضور خود ميانداز و روح قدوس خود را از من مگير. شادي نجات خود را به من بازده و به روح آزاد مرا تأييد فرما. آن‌گاه طريق تو را به خطاکاران تعليم خواهم داد و گناهکاران به سوي تو بازگشت خواهند نمود.
اي هرمزد خداي!
من از همه‌ي گناهانم پشيمانم و پيت مي‌كنم.
من از هر گونه انديشه‌ي بد، گفتار بد و كردار بد كه در جهان انديشيده و گفته و كرده‌ام يا از من سر زده يا در ژرفاي نهاد من بوده است پشيمانم. من از گناهاني كه در منش و گويش و كنش با تن يا روان خويش كرده‌ام چه جهاني و چه مينوي، اندوهگين و پشيمانم.
من از اين سه: انديشه‌ي بد، گفتار بد، كردار بد پشيمانم و پيت مي‌كنم.
به نام هرمزد خداي افزوني، بزرگي و فر بيفزايد!
ماه رهاننده به ياري برساد.
از همه‌ي گناهانم پشيمانم و پيت مي‌كنم...
يا يزدان لااله‌الااللّه
خداوندا، محبوبم، پروردگارا، بخشايشگرا
از هر گناه و انديشه‌ي ناپاك و ناروا و نادرست خود و گفتارهايي كه نبايست به زبان آوريم و اعمالي كه نبايست از ما سر بزند پشيمانيم و آمرزش مي‌طلبيم.
از كردار و گفتار و انديشه‌اي كه ناشي از خود خواهي و از كردار و گفتار و انديشه‌اي كه ناشي از كينه و فساد و نفرت بوده توبه مي‌نماييم.
به ويژه از خيالات نفساني و كردارهاي شهواني و دروغ و تزوير، ريو و ريا، پيمان‌هاي شكسته و بدگويي‌ها و غيبت كه مرتكب شده‌ايم شرمنده‌ايم و توبه مي‌نماييم.
به خصوص از كردارهايي كه نسبت به ديگران مرتكب شده‌ايم و سبب زيان و خرابي ديگران گشته و گفتارها و كردارهايي كه سبب آزردگي خاطر ديگران شده و هر خواهشي كه موجب اندوه و درد ديگران گشته، شرمنده‌ايم و توبه مي‌نماييم.
خداوندا از رحمت بي‌كرانت خواستاريم تمام گناهاني كه از ما سر زده ببخشايي و غفلت دائمي ما را در پيروي از خواسته‌ي تو، در انديشه و گفتار و كردار بيامرزي.
كاوشگران نور
بازگشت
Share
|
